Fotografie & Tekst: © Anna Rubingh
Gepubliceerd in Seasons Garden 05-2022
In hun werkplaats in het noord Groningse Eenum maakt timmervrouw Monie tuinhuisjes. En het zijn niet zomaar tuinhuisjes, maar bijzondere huisjes met een geschiedenis, want daar houdt Monie van. Zonnehuisjes noemt ze ze, want draaiend op een ijzeren wiel kun je de huisjes met hun grote openslaande glazen deuren meedraaien met de zon, of de schaduw, of een ander uitzicht, net wat jij wilt. "Want jouw huisje draait helemaal om jou," zegt Monie enthousiast.
"Als timmervrouw hou ik ontzettend van oude bijgebouwtjes, hoe ze gemaakt zijn, de details. En zo viel mijn oog op een gegeven moment op de oude tbc-huisjes. Ik zag ze soms bij de oude herenboerderijen hier op het Groningse platteland nog staan. Vervallen vaak, dat wel, of omgetoverd tot kippenhok of opbergschuurtje."
Monie, al meer dan 30 jaar timmervrouw, ging op onderzoek uit en maakte, met een bijzonder oog voor detail, haar eigen huisje, gebaseerd op die oude TBC-huisjes. In 2006 leverde ze haar eerste Zonnehuisje aan een klant en inmiddels zijn er al veel van die ambachtelijk gemaakte zonnehuisjes uit haar werkplaats gekomen. "Elke keer is het weer een fijn gevoel om er een af te leveren, want ook dat doen we zelf."
Voor dit verhaal ging ik natuurlijk langs bij Monie, die samen met haar partner in het noord-Groningse Eenum, deze bijzondere huisjes maakt. En ik ging langs bij 3 eigenaren van zo’n bijzonder tuinhuisje. Ook bezocht ik een Gronings openluchtmuseum om een oud tbc-huisje te bekijken.
Timmervrouw Monie is de her-ontdekker van die bijzondere huisjes, ooit gemaakt om tbc-patiënten in te behandelen maar door Monie is dat ontwerp omgetoverd tot een eigentijds tuinhuisje. Een fijne plek voor jezelf in de tuin, om te werken, of lekker tot jezef te komen. In de zon of uit de zon, wat jij wilt, want het huisje draait naar daar waar jij wilt. Monie en haar partner maken deze mooie ambachtelijke huisjes in hun werkplaats in het Groningse Eenum.
In het Groningse openlucht museum "Het Hoogeland" in Warffum staat een oud en ingericht tbc-huisje.
TBC-huisjes
Tbc-huisjes zijn huisjes die vroeger gebruikt werden om mensen met tuberculose te behandelen. Tuberculose was een gevaarlijke en besmettelijke ziekte waaraan veel mensen stierven. Er was vroeger geen remedie tegen de ziekte, behalve goed eten, rust en veel frisse lucht. Mensen met TBC verbleven in sanatoria of in een speciaal tbc-huisje. Deze huisjes konden bij een kruisvereniging of een sanatorium worden gehuurd, geleend of gekocht.
Deze speciale huisjes die buiten in de tuin of op het erf werden geplaatst hadden openslaande deuren met glas en in beide zijkanten openslaande ramen zodat er veel frisse lucht binnen kon komen. Ze hadden een stalen onderstel met wielen zodat het kleine houten huisje met de zon meegedraaid kon worden. De wijkverpleegster kwam eens per dag langs en familie zorgde voor eten. Patiënten lagen zo maanden of soms zelf jarenlang in zo’n tbc-huisje.
In de grote tuin van Jacqueline in Onderdendam op het wijdse Groninger platteland staat aan de waterkant haar zonnehuisje. Zonnezin heet het. “Die naam past zo goed.” Voor Jacqueline is haar Zonnezin het perfecte plaatsje om te ontspannen en wat te rommelen. “Eigenlijk draai ik mijn huisje niet zoveel,” bekent ze, “omdat over het water naar de landerijen kijken gewoon het mooiste is.” De bladeren van de langs het water groeiende knotwilgen ruizen in de wind en verder is het stil. Vanuit het huisje kijk je ver het landschap in. “Een prachtige plek om even tot jezelf te komen, toch?”
Even verderop, in het Groningse Warffum staat, verscholen in de tuin achter hun oud Groninger huis, het zonnehuisje van Wim en zijn partner. Ook hier is het uitzicht wijds en echt Gronings, terwijl ze , als ze het huisje draaien, heerlijk in de tuin zitten. De groene kleur van het huisje smelt samen met het groen in de omgeving.
“We wilden veel meer kunnen genieten van buiten zitten in onze tuin. Eerder in het voorjaar, later in het najaar, ook buiten zitten als het waait, en dat doet het best vaak hier.”
“Het mooiste is dat het ons ook iets oplevert dat we van tevoren niet bedacht hadden. We gebruiken het huisje namelijk het meest om er ’s ochtends in het zonnetje in te ontbijten, krant te lezen en koffie te drinken. Ook lunchen we vaak in het huisje. In de zomer toen het warm was hebben we het huisje ook vaak van de zon af gedraaid om juist niet in de zon te zitten.”
Het huisje van Jantine kwam toen zij en haar man de tuin opknapten. "Ik had het al eerder gezien en het was nooit uit mijn hoofd verdwenen." Jantine gebruikt haar huisje vooral als fijne, rustige werkplek, want ze werkt veel thuis. "Ik kan hier rustig werken en door het huisje te draaien kiezen welk uitzicht ik heb, dat is toch fantastisch!" Ook labrador Nora heeft een plekje in Jantine's zonnehuisje, ze ligt er graag als Jantine werkt. "Het is echt mijn plekje, hoewel de kinderen het inmiddels ook ontdekt hebben. Er staat inmiddels een bedbank zodat ze er soms kunnen slapen."
